Süper Lig'in havuzda boğulmaması için yeni bir plan

BARIŞ ERKAYA-PARAMEVZU.COM

Türkiye'de devlet kanalından maç yayınları dönemlerinin üzerinden çok zaman geçti. Köprünün altından da çok sular aktı. 2010 yılında 4+1 yıllığına Bein Sports'un 321 milyon dolarlık teklifiyle başlayan decoderli kanalda maç yayınları dönemi, ikinci ihalede 2016'da 500 milyon dolarla devam etti. Fakat dünyada eşi benzerine çok az rastlanır şekilde Süper Lig'in yayıncı kuruluş nezdinde de değerinin hızla düşmeye başlamasıyla ve riski peşin alan Bein Sports yani Digiturk "ben bu şekilde oynamıyorum, fiyatı düşürün" baskılarıyla kulüplerin gelirlerini tırpanlamaya başladı. TFF ise "Basiretli tüccar, riski alırken her türlü risk hesabını da peşin yapmalıdır" çıkışıyla yayıncı kuruluşun karşısına çıkmadığı için, üstüne üstlük korsan yayıncılığı engellemede yasalar da kolluk önlemler de yetersiz kaldığı için bugünkü yayın ihalesi dönemine oldukça kötü bir başlangıçla geldik. 
Fenerbahçe Başkanı Ali Koç, medyayla bir araya geldiğinde de defalarca dile getirdi ki yayıncı kuruluş oyunu sürekli değiştirdiği için kulüplerin havuzdan elde ettiği gelir, dolar bazlı anlaşmaların TL kuruna dönüştürülmesinin de etkisiyle inanılmaz büyüklüklerde azaldı. Ve Ali Koç'un verdiği bilgilere göre 500 milyon dolarlık ihale başlangıç bedeli her sezon alınan indirimlerle 337 milyon dolarlara kadar indi.

NAKLEN YAYIN İHALESİNE ÜRKÜTÜCÜ TEKLİFLER
Bugün 2022'den itibaren yayıncı kuruluşları belirlemek için TFF, Kulüpler Birliği ve naklen yayınlara talip olan kurumlar masada. Teklifler verildi fakat gariptir ki bu tekliflerin hiçbiri henüz açıklanmış değil. Kesin olarak bildiğimiz şey ise gelen rakamların kulüpler açısından kan dondurucu şekilde düşük kaldığı. Sızan bilgiler elbette var. Ünlü spor yorumcusu Serdar Ali Çelikler ihaleye gelen en yüksek teklifin yine Bein Sports'a ait olduğunu ama bu teklifin bile dolar bazında 2016'da verdiği teklifin üçte biri, 2010 yılında verdiği teklifin ise yarısından az olduğu yönünde. Dile getirilen rakam ise 146 milyon dolar. Zaten iki firmanın full paketler için teklif verdiği belirtilirken ikinci en yüksek teklifin ise 100 milyon dolarla Saran Grubu'na ait olduğu söyleniyor.

ESKİ İHALE RAKAMLARI NE KAZANDIRIYORDU?
Şimdi gelin bu rakamları biraz kulüpler açısından karşılaştıralım. Havuzun matematiği aslında bu ihaleye kadar yani 2016 sonrası geçerli olan rakamlarla şöyleydi:
337 milyon dolarlık yıllık gelirin teorik olarak 13.5 milyon doları TFF'ye, 47.2 milyon doları alt liglere, 276.3 milyon doları ise Süper Lig'e aktarılıyordu. Bu dağılım ise şu şekilde gerçekleşiyordu...
102 milyon dolarlık kısım 21 kulübe eşit olarak turnuvaya katılım bedeli olarak aktarılıyordu. Yani her bir kulübe futbol sezonunda düşen pay 4.9 milyon dolara denk düşüyordu. 127 milyon dolarlık bölüm ise 21 takım arasında sezonda oynanan maçlarda elde edilen galibiyet veya beraberliklere bağlı olarak performans primi olarak atarılıyordu. 
30.4 milyon dolarlık bölüm eski şampiyonlara şampiyonluk sayılarıyla orantılı olarak dağıtılıyor 16.6 milyon dolarlık bölüm ise sezonu ilk altıda bitiren 6 kulübe sıralamalarına göre paylaştırılıyordu. Örneğin sezonu şampiyon olarak bitiren kulüp 5.4 milyon dolar, ikinci bitiren 4.3 milyon dolar, üçüncü 3.2 milyon dolar şeklinde devam eden silsile altıncı olan kulübe 530 bin dolar ödenmesiyle tamamlanıyordu. Geçmiş yıllarda dolar bazında dağıtılan galibiyet primleri geçen yıldan bu yana TL'ye dönüştürülmüş ve her müsabakada galip gelen kulüp 2.7 milyon TL, berabere kalanlar ise eşit olarak 1.35'er milyon TL alıyordu. Ki bunun dolar bazlı karşılığı mevcut kurdan yaklaşık galibiyet için 198 bin dolar, beraberlik içinse 99 bin dolar civarındaydı.

TÜRK FUTBOLU İÇİN FELAKET TABLOSU
Şimdi bir de bugün telafuz edilen rakamların gerçek olduğunu ve kabul edildiğini varsayalım. Bu arada ne kulüplerin ne de TFF'nin bunu kabul edeceğine ihtimal vermek zor.
Şimdi diyelim ki 146 milyon dolarlık teklif en yüksek teklif. Bu durumda TFF'ye düşen pay 5.84 milyon dolar, alt liglere aktarılacak olan rakam ise 20.44 milyon dolar. Süper Lig kulüpleri ise artık 276 milyon doları değil 119.7 milyon doları paylaşıyor olacak. 21 kulübe eşit olarak paylaştırılacak olan turnuva katılım payı kulüp başına 2.1 milyon dolara düşecek.
Performans primi olarak dağıtılacak rakam ise 55 milyon dolara inecek. Eski şampiyonluklar artık 13.1 milyon dolara inerken ilk altı primi ise 7.2 milyon dolarda kalacak. Bu da demektir ki Süper Lig şampiyonu şampiyon olduğu için eskisi gibi 5.4 milyon dolar değil 2.3 milyon dolar elde edecek. Her galibiyet tahminen 75 bin dolar, her beraberlik ise 37 bin 500 dolar olacak.

LİDERİN GELİRİ 17.5 MİLYON DOLARDAN 6.8 MİLYON DOLARA İNECEK
Çok açık ki, finansal fair play kıskacında olan ve Bankalar Birliği anlaşmaları nedeniyle bütçe kısıtlarıyla zaten transfer çıkmazına girmiş olan, borcu artık ayyuka çıkmış Türk kulüplerini bitirecek olan bedel nedir deseniz, işte tam olarak budur. Hadi daha iyi anlaşılabilmesi için kulüpler bazında bir hesaplama yapalım...

Örneğin lider üzerinden gidelim. Aslında mevcut dağılım devam etse Trabzonspor ligde 26 haftanın sonunda aldığı 19 galibiyet 6 beraberlik ve diğer dağıtımlarla ile 17.5 milyon dolar alırken diyelim ki yeni ihale bedeli geçerli olduğunda geliri aynı performansla 6.8 milyon dolara inecek. Galatasaray'ın geliri 17.9 milyon dolardan 7.2 milyon dolara, Fenerbahçe'nin geliri 18.2 milyon dolardan 7.3 milyon dolara, Beşiktaş'ın geliri ise 15 milyon dolardan 5.9 milyon dolara inecek.
Ligin en son sırasındaki Yeni Malatyaspor'un geliri ise 6 milyon dolardan 2.4 milyon dolara inecek.
Çok açık ki bu rakamlar Türk futbolu ve Süper Lig kulüpleri için felaket. Hele hele pastanın üstündeki kırıntılarla yetinmek zorunda kalan alt ligler içinse kaosla eşdeğer.

	ESKİ İHALE ŞARTLARINDA		YENİ İHALE ŞARTLARINDA
	İhale Bedeli Yıllık: 337 milyon dolar		İhale Bedeli Yıllık: 146 milyon dolar
	TOPLAM GELİR (USD)	TOPLAM GELİR (TL)	TOPLAM GELİR (USD)	TOPLAM GELİR (TL)
1.TRABZONSPOR A.Ş.	17,454,373	238,252,188	6,762,413	92,306,943
2.İTTİFAK HOLDİNG KONYASPOR	12,608,129	172,100,965	4,779,707	65,243,003
3.MEDİPOL BAŞAKŞEHİR FK	11,716,198	159,926,102	4,502,080	61,453,397
4.ADANA DEMİRSPOR A.Ş.	10,172,554	138,855,367	3,749,517	51,180,902
5.FENERBAHÇE A.Ş.	18,179,970	248,156,586	7,254,872	99,029,005
6.BEŞİKTAŞ A.Ş.	15,121,425	206,407,457	5,924,165	80,864,852
7.AYTEMİZ ALANYASPOR	7,736,979	105,609,770	2,761,228	37,690,762
8.ATAKAŞ HATAYSPOR	7,539,177	102,909,770	2,789,961	38,082,964
9.YUKATEL KAYSERİSPOR	7,638,078	104,259,770	2,712,741	37,028,920
10.VAVACARS FATİH KARAGÜMRÜK	7,440,276	101,559,770	2,699,572	36,849,160
11.GAZİANTEP FUTBOL KULÜBÜ A.Ş.	7,341,375	100,209,770	2,692,988	36,759,280
12.DEMİR GRUP SİVASSPOR	7,440,276	101,559,770	2,615,768	35,705,236
13.GALATASARAY A.Ş.	17,857,430	243,753,919	7,201,369	98,298,687
14.FRAPORT TAV ANTALYASPOR	7,143,573	97,509,770	2,596,014	35,435,596
15.KASIMPAŞA A.Ş.	7,044,672	96,159,770	2,547,528	34,773,754
16.GÖZTEPE A.Ş.	6,846,870	93,459,770	2,534,359	34,593,994
17.GZT GİRESUNSPOR	6,747,968	92,109,770	2,527,774	34,504,114
18.ÇAYKUR RİZESPOR A.Ş.	6,550,166	89,409,770	2,472,703	33,752,392
19.ALTAY	6,451,265	88,059,770	2,466,118	33,662,512
20.ÖZNUR KABLO YENİ MALATYASPOR	6,055,661	82,659,770	2,355,976	32,159,068

SARAN'IN FORMÜLÜ OLURSA...
Bu rakamların kabul edilemezliği hem kulüpler hem de TFF cephesinde zaten tartışılıyor. Fakat öte yandan Süper Lig'İn global kalitesinin düşüklüğü, korsan yayıncılığın önlenemezliği ve Türkiye'nin futbolda global rekabetin giderek gerisinde kalması da düşünüldüğünde rakamın nasıl artırılacağı bir muamma. 
Öte yandan Saran'ın yıllık 100 milyon doları, 5 yıl içinse 500 milyon doları garanti ettiği teklifinin dışında Süper Lig TV kurulması, sahibinin kulüpleri olması ve kendisinin sadece operatörlük yapması yönündeki teklifi şu anda masadaki en geliştirilebilir ve kulüpler açısından hemen değilse de ilerleyen süreçte gelir artırıcı olabilecek teklif olarak duruyor. Saran'ın teklifinin dayandığı sistem ise şu şekilde: 

• Bir Süper Lig TV kurulsun. Bu kanalın sahibi Kulüpler Birliği olsun.
• Bu kanal için bu sene (ilk sezon) için 100 milyon dolar garanti ediyorum. Meblağ bu rakamın üstüne çıkarsa kalan kısmın büyük bir kısmını kulüpler aralarında (raitinge ya da şampiyonluk sayılarına ya da puan durumuna göre) paylaşsın. Küçük meblağ benim olsun.
• Bu TV, kutu falan satmasın. Zaten kutu satan ve bu işi isteyen 2 platform var. beIN ve Tivibu. Ben, Süper Lig TV'nin operatörü olarak beIN'e ve Tivibu'ya diyeyim ki "Maç yayınları için bize bir kanal açarsan bunun için bize ne kadar ödersin? Her ikisi de ödeme yapar ve yayınları ister.
• Ayrıca başka digital platformlar var. Misal Exxen ile yapılan Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Ligi ortaklığı gibi. Diyelim ki Exxen, Süper Lig yayınlarını da istedi. Bunu da ayrı bir paket olarak izleyicilerine sundu. Diyelim ki kişi başı 90 TL'ye paketi sattı. Gelirlerinin yüzde 80'i Süper Lig TV'ye dolayısıyla kulüplere gider. Exxen yüzde 20'sini alır. Bu gibi teklifler HBO'dan Netflix'e; Turkcell TV'den Vodafone TV'ye kadar her digital platform için geçerli.
• beIN 1 milyon aboneye hitap ediyor. Bu sistemle diğer platformlar da işin içine katılacağından erişim sayısı da artacak. En az 3-4 milyon kişiye ulaşılır.
• Yurtdışı pazarlamasını da Süper Lig TV kendisi yapar.
• Burada doğru anlatılması gereken konu kulüplerin kutu falan satmayacağı. Zaten kutu satan platformlara (Tivibu-beIN-DSmart) ve kutusuz digital platformlara kanal açma teklifiyle gidileceği. Böylece Süper Lig yayınları en az 5-6 platformda yayında olabilecek.
  Kaynak: Serdar Ali Çelikler/Habertürk