Merkez Bankası Ağustos enflasyonunu değerlendirdi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) enflasyondaki artışta gıda  fiyatlarındaki artış eğilimi belirleyici olurken, çekirdek enflasyon  göstergelerinin yıllık enflasyonunda yavaşlama kaydedildiğini belirtti.

TCMB Ağustos ayı Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda şöyle denildi:

"Tüketici fiyatları Ağustos ayında yüzde 1,12 oranında artmış, yıllık  enflasyon 0,30 puan yükselişle yüzde 19,25’e ulaşmıştır. Bu gelişmede,  gıda fiyatlarındaki artış eğilimi belirleyici olurken, çekirdek  enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonunda yavaşlama  kaydedilmiştir. Gıda enflasyonundaki yükselişte taze meyve ve sebze  fiyatlarının etkisi belirgin olurken  dünyada ve ülkemizde etkili olan  tarımsal kuraklık tüketici gıda fiyatlarını olumsuz yönde  etkilemektedir. Bu dönemde Türk lirasında yakın dönemdeki görünüm ve  otomobillerdeki ÖTV matrah artırımı düzenlemesine bağlı olarak  dayanıklı tüketim malı fiyatları ılımlı bir seyir izlemiş, bu  gelişmenin yansıması ile temel mallarda yıllık enflasyon gerilemiştir.
Hizmet yıllık enflasyonu ise lokanta-otel grubunun öncülüğünde sınırlı  bir oranda yükselmiştir. Ağustos ayında uluslararası petrol fiyatları  gerilerken, başta tarımsal ürünler olmak üzere enerji dışı emtia  fiyatları tekrar yükselmiştir. Bu doğrultuda, Türk lirasındaki kısmi  değerlenmeye karşın, üretici fiyatlarındaki aylık artış eğilimi ara  malları ile elektrik ve doğalgaz gibi enerji kalemlerindeki  gelişmelere bağlı olarak devam etmiştir. Bu görünüm altında, B ve C  göstergelerinin yıllık enflasyonları gerilerken, göstergelerin yakın  dönem eğilimlerindeki yüksek seviyeler korunmuştur

Değerlendirmeler

Ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 1,12 oranında yükselmiş ve  yıllık enflasyon 0,30 puan artarak yüzde 19,25 olmuştur. Bu dönemde B  ve C endekslerinin yıllık değişim oranları, sırasıyla 0,05 ve 0,46  puan azalarak yüzde 18,46 ve yüzde 16,76 olarak gerçekleşmiştir.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde,  bir önceki aya göre gıda ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 0,96 ve 0,01 puan artmış, alkol-tütün-altın, temel mal ve enerji  gruplarının katkıları sırasıyla 0,31 ve 0,29 ve 0,07 puan azalmıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, üç aylık ortalamalara göre B  ve C göstergelerinin eğilimlerinde yüksek seviyeler korunmuş ve bir  miktar artış izlenmiştir. Bununla birlikte, kapanma ve açılma  dönemlerinin yakın dönem enflasyon eğiliminde dalgalanmalara sebep  olduğu not edilmelidir. Bu dönemde, enflasyon eğilimi işlenmiş gıda ve  temel mal gruplarında artarken, hizmet grubunda yataya yakın  seyretmiştir.

Hizmet fiyatları Ağustos ayında yüzde 1,25 oranında yükselmiş, grup  yıllık enflasyonu 0,13 puan artarak yüzde 13,88 olmuştur. Yıllık  enflasyon, lokanta-otel, haberleşme hizmetleri ve kirada yükselirken,  ulaştırma hizmetlerinde yatay seyretmiş, diğer hizmetlerde ise  gerilemiştir. Lokanta-otel alt grubunda, açılmayla birlikte  gerçekleşen yüksek fiyat artışları Ağustos ayında da sürmüştür. Yemek  hizmetleri fiyatlarındaki artışta (yüzde 2,20) gıda fiyatlarındaki  olumsuz görünüm de etkili olurken, konaklama hizmetleri fiyatlarındaki  artışta (yüzde 3,31) otel ücretleri belirleyici olmaya devam etmiştir.

Haberleşme hizmetlerindeki artışı ise cep telefonu görüşme ve internet  ücretleri sürüklemiştir. Ağustos ayında kira aylık artışı (yüzde 1,17)  bir miktar hızlanmıştır. Diğer hizmetler yıllık enflasyonundaki  gerilemede ise Türk lirasında gerçekleşen daha istikrarlı seyre  istinaden, döviz kuruna duyarlılığı yüksek olan bakım onarım ve sağlık  hizmetlerinin etkisi hissedilmiştir.

Temel mal yıllık enflasyonu Ağustos ayında 0,94 puan gerileyerek yüzde 20,28 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal ile giyim ve  ayakkabı grubunda gerilerken, diğer temel mallarda artmıştır. Dayanıklı tüketim malı fiyatları Ağustos ayında yüzde 1,02 oranında  gerilemiş, bu gelişmede ÖTV matrahlarındaki düzenleme kaynaklı düşüş  gösteren otomobil fiyatları (yüzde 2,99) belirleyici olmuştur. Diğer  taraftan, bu dönemde mobilya ve beyaz eşyada aylık bazda artışlar  izlenmiştir. Giyim ve ayakkabı grubunda yıllık enflasyon 1,08 puan  azalarak yüzde 7,29 seviyesine gerilmiştir. Diğer temel mallar  grubunda ise yıllık enflasyon konutun bakım-onarımı, ev ile ilgili  temizlik malzemeleri ve kişisel bakım ürünleri öncülüğünde 1,58 puan  artışla yüzde 23,27’ye ulaşmıştır. Özetle, temel mal yıllık  enflasyonundaki yavaşlamada Türk lirasındaki yakın dönem görünümünün  ve otomobil ÖTV matrah düzenlemesinin etkileri hissedilirken, diğer  temel mallar daha olumlu bir görünümü sınırlamıştır.

Enerji fiyatları Ağustos ayında yüzde 0,63 oranında artmıştır. Bu  dönemde eşel mobil sisteminin enflasyon üzerindeki sınırlayıcı etkisi  bir miktar gerilese de, sistem hâlihazırda önemli bir yukarı yönlü  etkinin önüne geçmektedir. Ağustos ayında akaryakıt fiyatları yüzde 1,00 oranında artış göstermiş, bu gelişmede ÖTV miktarı sıfırlanan LPG  fiyatları belirleyici olmuştur. LPG fiyatlarındaki artışa paralel  olarak tüp fiyatlarında da aylık 1,92 oranında yükseliş gözlenmiştir.
Bu gelişmelerle yıllık enerji enflasyonu Ağustos ayında 0,79 puan  gerileyerek yüzde 20,72 olmuştur.

Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Ağustos ayında yüzde 3,18 oranında  artmış, grup yıllık enflasyonu 4,08 puan yükselerek yüzde 29,00  olmuştur. Bu gelişmede hem işlenmemiş hem de işlenmiş gıda gruplarının  etkisi hissedilirken, işlenmemiş gıda grubunun katkısı oldukça  belirgin olmuştur.

İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler taze  meyve ve sebze fiyatlarında aylık bazda güçlü bir artışa işaret etmiş,  grup yıllık enflasyonu yüzde 40,38’e ulaşmıştır. Bu dönemde, diğer  işlenmemiş gıda grubundaki artışta süt, yumurta, kuruyemiş ve bakliyat  fiyatları dikkat çekmiştir. Aylık fiyat artışı yüzde 2,19 olarak  gerçekleşen işlenmiş gıda grubunda genele yayılan artışlar görülmüş   ekmek-tahıllar, peynir ve diğer süt ürünleri, kahve-çay-kakao ve  konserve işlenmiş sebze fiyatları öne çıkan alt gruplar olmuştur. Bu  gelişmelerle taze meyve-sebze enflasyonu keskin bir şekilde artarken,  meyve-sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 26,84 seviyesine  yükselmiştir. Özetle, uluslararası gıda ve tarımsal emtia  fiyatlarındaki artışlar, birikimli kur etkileri ve tarımsal kuraklığa  bağlı etkilerle belirli ürünlerdeki arz sıkıntılarının etkili olduğu  gıda grubunda, normalleşme ile birlikte canlanan talebin de etkisiyle,  son üç ayda kayda değer bir hızlanma gözlenmiştir.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Ağustos ayında yüzde 2,77 oranında  yükselmiş, yıllık enflasyon 0,60 puan artarak yüzde 45,52’ye  ulaşmıştır. Üretici fiyatlarındaki bu yükselişte, elektrik ve doğalgaz  fiyat gelişmeleri, birikimli dış fiyat baskıları ve süregelen arz  kısıtları belirleyici olmaya devam etmiştir. Öte yandan, petrol ve ana  metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi bu dönemde gerilese de  yüksek seviyesini korumuştur.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, enerji yıllık  enflasyonundaki artış ön plana çıkmıştır. Ağustos ayında enerji grubu  fiyatlarında meydana gelen kayda değer artışta (yüzde 9,77) elektrik  ve gaz imalatı ile dağıtımı belirleyici olmuştur. Ara malları  fiyatlarındaki yüzde 2,12’lik artışta metallerle bağlantılı ürünler,  ağaç ve mantar ürünleri ve inşaat sektörü ile bağlantılı metalik  olmayan mineral ürünlerin etkisi hissedilmiştir. Sermaye malı grubunda  gözlenen fiyat artışlarında motorlu kara taşıtları ile bunların parça  ve aksesuarları ve tarım ve ormancılık makineleri fiyatlarındaki  yükselişler etkili olmuştur. Dayanıklı tüketim malları fiyatlarındaki  artışta ise ev aletleri, mobilya ve tüketici elektroniği ürünleri öne  çıkarken, dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki yükselişte meyve  ve sebzeler, fırın ürünleri ve mamulleri, içecek ve süt ürünleri gibi  gıda kalemleri belirleyici olmuştur. Bu gelişmelerle, tüketici  fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar devam  etmiştir."