Halka açık şirketler KKM'yi çok sevdi

Kur Korumalı Mevduat ürününün çıkışında bu yana yaklaşık 8 ay geçti. Katılımın boyutu (bireyler ve kurumlar dahil) 1 trilyon 246 milyar 753 milyon TL’ye ulaştı. Peki ilk katılanlar ne kazandı? Örnek üzerinden ilerlemek gerekirse Merkez Bankası’nın ilk kur açıklamasıyla örneğin 100 bin TL karşılığı dövizini KKM’ye yatıran 7 bin 917 dolarını üç ayda 118 bin 359 TL, eğer üçer aylık dilimlerde yenilemeye devam ettiyse bugün itibariyle 143 bin 878 TL yaptı. 8 ayda elde edilen getiri yüzde 44. Eğer mevduatta devam etseydi alabileceği maksimum kazanç 120 bin TL’yi bulmayacaktı. Fakat unutmamak lazım ki madalyonun bir de diğer yüzü var. Dolara dipteyken bir kere aynı parayı yatıranın hiçbir bileşik faiz hesabına gerek kalmadan getirisi de hemen hemen aynıydı.

ŞİRKETLERİN EKSTRA GETİRİSİ: VERGİ İSTİSNASI

Şirketler açısından ise bundan biraz daha fazlası var. KKM’nin avantajlı olan kısmı uygulanan vergi istisnası oldu. Yani şirketler aslında görünenden fazlasını kazandı. Kurumların 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarının 2021 yılı dördüncü geçici vergi dönemi beyannamesinin verilme tarihine kadar TL mevduat ve katılım hesaplarına dönüşümünden kaynaklanan kazançlara kurumlar vergisi istisnası geldi. Ardından 31.03.2022 ve 30.06.2022 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paraların dönüşümü de vergi istisnası kapsamına alındı.

YÜZDE 56 YILLK GETİRİYE ULAŞAN VAR

Peki bunun sonucu ne oldu? Elbette şirketlerin KKM ile ilgili tüm verileri paylaşmasını beklemek pek mümkün değil. Hatta çoğu şirketin açarken gümbür gümbür ilan ettiği KKM hesaplarını yenilemezken hiçbir açıklama yapmadığını da görüyoruz. Bazılarının KKM’leri ayrı bir dipnot kalemi olarak açıklamadığını da. Fakat usulünce bunları açıklayan örnekler üzerinden yaptığımız hesaplamalara göre vergi istisnasıyla birlikte kurumların 6 aylık kazancı (kurumdan kuruma değişmekle beraber) yüzde 28’leri buldu. Bu da şimdilik yıllık yüzde 56 civarında faiz ve kur farkı kazancı demek. Türkiye’de riski bu kadar düşük ve garantili başka bir enstrümanda böyle bir getirinin kazanılmasının imkânı yok. Elde edilen yüzde 28’lik getirinin faiz, kur farkı ve vergi istisnası arasındaki dağılımına baktığımızda ise şöyle bir tablo ortaya çıkıyor: Yüzde 7’si faizden, yüzde 12’si kur farkından, yüzde 9’u ise vergi istisnasından.

92 ŞİRKETİN KKM’Sİ 32.6 MİLYAR TL

Peki şirketler KKM’ye geçerken faaliyetlerinden kaynaklanan döviz riskini nasıl hedge etmeyi başardılar? KAP’a bilançosunu gönderen halka açık şirketlerin tamamının bilançosunu tek tek inceledik. KKM’ye katılan şirketlerin hem KKM hesaplarının büyüklüğüne, hem de diğer nakitlerini veya finansal yatırımlarını nasıl değerlendirdiklerine kalem kalem baktık. Toplamda incelediğimiz sınırlı bağımsız denetimden geçmiş dipnot sayısı 481. Bu şirketlerden bankaları ve sigorta, factoring, leasing, aracı kurumlar, yatırım ortaklıkları gibi diğer finans kuruluşlarını çıkardık. Sonuçta 92 şirketin KKM verilerine ulaştık. Sonuçlar çok şaşırtıcı. Konsolide rakamlarla başlayalım. Bu 92 şirketin KKM’sinde bulunan para 32 milyar 601 milyon 572 bin 450 TL. Aynı şirketlerin vadeli vadesi mevduat, TL mevduat veya döviz tevdiat, fiziken kasasında veya banka hesabında nakit tuttuğu, çek veya kredi kartı alacaklarını da gösterdiği nakit ve nakit benzeri hesaplarında 2022/06 dönemi itibariyle 269 milyar TL var. Bu 2021 sonunda 259 milyar TL idi. Yani KKM bu nakit varlıklarda bir azalmaya neden olmadığı gibi 6 ayda 10 milyar TL’ye yakın da artış yaşanmış.

KKM’nin da içinde yer aldığı fakat örneğin Eurobond, hisse senedi, yatırım fonu, devlet tahvili veya hazine bonosu benzeri diğer finansal yatırımlarının toplamı 112 milyar TL. KKM bilanço kalemlerinde yer almadığı 2021 sonunda ise bu rakam 53 milyar TL seviyesindeydi. Yani özetle 53 milyar TL’den 112 milyar TL’ye TL’ye yükselişin 32 milyar TL’lik bölümü KKM’den ve KKM nedeniyle elde edilmiş getirilerden dolayı artmış, kalan kısmı ise şirketlerin diğer yatırımlardaki artıştan gelmiş.

KKM’NİN PAYI YÜZDE 10’A ULAŞTI

Fakat hiç kuşku yok ki en çarpıcı sonuç şu: Konsolide verilere göre şirketlerin nakit varlıkları ile finansal yatırımları içerisinde KKM’nin payı yüzde 10’ları bulmuş. Yani her 100 liralık nakit ve kısa vadeli finansal yatırımın 10 TL’si artık KKM’ye park etmiş durumda. Şirketler bazında incelemeye başladığımızda ise şok edici bazı sonuçlarla karşılaşıyoruz. 92 şirketin 18’inde yani neredeyse her 5 şirketten birinde KKM’nin boyutu tüm nakit varlıklar ve kısa vadeli finansal yatırımların yüzde 50’sinden fazlasına gelmiş. Hatta bazı şirketlerde bu oran yüzde 80 ve üzerinde. Yani şirketin bütün kısa vadeli nakit ve yatırım varlıkları neredeyse KKM’den oluşuyor. KKM’nin nakit varlıklar ve kısa vadeli finansal yatırımları içerisindeki oranı yüzde 10 veya altında olan şirket sayısı ise 35.

KKM AYNI GETİRİYİ SÜRDÜREBİLİR Mİ?

Peki bu KKM’lerin ilerleyen bilanço dönemlerindeki yansımaları ne olabilir? Aslında hesabı gayet basit. Başından bu yana KKM yapanların çoğu için vadeler temmuz veya ağustos aylarında doluyor. Yani şirketlerin şimdiye kadar yüksek getiri sağladıkları Kur Korumalı Mevduatlarını yenileyip yenilemeyecekleri kurun düzeyiyle de doğrudan alakalı olacak. Özellikle de Merkez Bankası faizleri biraz daha indirmişken. Şimdi örneğin aynı getirinin yüzde 7’lik bölümünün elde edilme olasılığı çok daha zor. Bu durumda şirketler kalan altı ayda yüksek bir kur farkı geliri elde edip edemeyeceklerine bakacaklar. Haziran sonu bilanço kapama gününde Merkez Bankası’nın belirlediği dolar kuru 16.6971 TL. Bu durumda en son açıklanan kur olan 18.193 TL ile aradaki farka bakarsak yüzde 9’luk bir kur farkı çoktan oluşmuş durumda. Buna karşılık çoğu şirketin KKM’sinin vadesi temmuz-ağustos aylarında doldu. Yani yenileme dönemleri bu aydı. Bu aylarda ise kur örneğin 21 Temmuz için (ürün ilk çıktığında başlayan ve KKM’yi devam ettirenlerin vadeleri hemen hemen bu vadelere denk düşüyor) 17.62 TL. Ağustos ayında ise yaklaşık 17.90 TL tabanıyla hesaplama yapmak gerekiyor. Bu durumda benzer bir getirinin sağlanabilmesi için kurun ekim-kasım arasında 19.70 TL ile 20 TL arasında bir fiyata ulaşması gerekiyor. Bunun gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini hep beraber göreceğiz. Fakat birçok şirketin sadece vergi avantajıyla bile KKM’yi sürdürme ihtimali bulunuyor.

KKM OLSUN AMA DTH DA OLSUN

genellemek mümkün değil ama kayda değer bir kısmı) KKM’nin avantajından yararlanmak için DTH’larını KKM’ye çevirerek hem getiriden hem vergi avantajından yararlanırken hem döviz bazlı yeni mevduatlar, Eurobond, yabancı hisse senetleri ve dış devlet hazine bonoları gibi yeni yatırımlar açmaya devam etmiş. Ayrıca döviz bazlı nakitlerini de yerine koymaya çalışanlar da var. 92 şirketin KKM dönüşümünden sonra DTH’daki parası 41 milyar TL’ye yakın. Yani KKM’den fazla. Üstelik bazı şirketlerin bilanço dipnotlarında vadeli mevduatların döviz dağılımını açıklamadığı için hesaba bu tarz şirketleri dahil edemedik. Yani aslında DTH’taki para çok daha fazla. Tespit edebildiğimiz, Eurobond’larda 2.7 milyar TL, yerli veya yabancı piyasalarda işlem yapan fonlarda ise 7.4 milyar TL tutuluyor. (Barış Erkaya/Dünya)